Opinie

Bankbeloningen: Het gaat niet over geld!

Topbankiers belonen zichzelf royaal en zijn dan verbaasd dat de samenleving dat afkeurt. Het heeft niet zozeer te maken met hebberigheid, maar alles met de ‘parallelle wereld’ waar ze in leven. Die is het gevolg van een gebrekkige besluitvormingsstructuur.

02 opinie geld

En weer was er gedoe rond een bank. De afgelopen maanden ging het om salarisverhoging van de ABN Amro-top. Een ton erbij voor zes van de zeven bestuurders was minder dan waar ze recht op hadden, en dat vonden ze dus gerechtvaardigd. Na de maatschappelijke en politieke verontwaardiging die volgde, werd het plan afgeblazen – voor dit jaar.

De bankiers en hun raad van commissarissen hadden wel wat commotie verwacht, zeiden ze, maar niet zo veel. Blijkbaar had de top wel gesproken over de andere stakeholders, ook die van de samenleving, zoals ze beloofden via de bankierseed. Maar de samenleving vond dat aan haar belangen geen recht was gedaan.

‘Parallelle wereld’
Voor de bank kwam die verontwaardiging als een verrassing. Gek is dat niet: de banktop kan wel dénken dat ze alle belangen van stakeholders zorgvuldig afweegt, maar ze vult dat voor die stakeholders in. De klanten, aandeelhouders en samenleving zitten niet bij de besluitvorming aan tafel. De besluitvorming binnen de bank is een geïsoleerd proces, niet formeel verbonden met andere processen in de samenleving.

Dan kun je als top dingen over het hoofd zien, en word je achteraf op pijnlijke wijze gecorrigeerd. Bovendien: áls de argumenten van andere stakeholders te berde worden gebracht, wegen ze minder zwaar dan die van bankiers. Geen wonder dus dat bankbestuurders een kokervisie ontwikkelen en dat ze, zoals een politicus het noemde, leven een ‘parallelle wereld’. Dan besef je niet dat de samenleving te maken heeft met bezuinigingen, mede veroorzaakt door de kosten die de overheid moest maken om jouw bank te redden. En dat een tonnetje erbij niet goed valt.

Gebrekkige besluitvorming
Het is niet de hebberigheid of het onethisch gedrag van bankiers dat cruciaal is in de beloningskwestie, maar allereerst de gebrekkige besluitvormingsstructuur. Drie dingen spelen daarin.
A: niet alle stakeholders zijn in die structuur vertegenwoordigd.
B: er is geen sprake van gelijkwaardigheid in de besluitvorming tussen de stakeholders. C: eventuele vertegenwoordigers van stakeholders worden niet formeel geleid door een achterban die hen ook kan corrigeren.

Een verbindend alternatief
De sociocratische besluitvormingsstructuur biedt een alternatief voor deze gebreken. Die maakt het mogelijk verbindingen te leggen tussen al die, nu nog, geïsoleerde processen: binnen de bank, tussen bank en samenleving, en in de samenleving. Alle stakeholders zijn dan door dubbele koppelingen met elkaar verbonden in een kringstructuur. Ze weten wat er bij elkaar speelt en kunnen op basis van gelijkwaardigheid in de besluitvorming de verschillende perspectieven goed op elkaar afstemmen.

Door het consent tellen de argumenten van de bankbestuurders net zo zwaar mee als die van medewerkers, klanten en samenleving. Op basis van argumenten zullen ze besluiten nemen die recht doen aan de verschillende perspectieven. Dan krijgen we gezonde banken in een gezonde samenleving.

Wie durft?
Het zou goed zijn als in de politieke discussie over hervormingen in de financiële sector ook de besluitvormingsstructuur een thema wordt. Maar banken zijn voor politici een aantrekkelijke volgende carièrrestap – met een salaris dat vele malen hoger is dan in hun oude werkkring. Ook politici hebben dus belang bij de bestaande geïsoleerde besluitvormingsstructuren. Wie hebben de moed en de wijsheid om daar verandering in te brengen?

Meer weten over de sociocratische visie op economie en beloningen, kom dan naar de cursus SKM.