DE JUISTE M/V OP DE JUISTE PLEK

Sociocratische verkiezing

Bij klassieke benoemingen tasten medewerkers soms in het duister. Waarom zit díe ineens op die plek? Bij de sociocratische verkiezing is zonneklaar waarom iemand wordt gekozen. Mensen geven hun argumenten niet alleen waar de rest van de kring bij zit, ze dragen ook zelf de kandidaten aan. Draagvlak verzekerd!

Leestijd: 3 minuten

Leonie van Rheenen

Het klinkt wat ongewoon, dat een team (of kring) in alle openheid vertelt waarom ze iemand geschikt vinden voor een bepaalde functie. Maar deze manier van verkiezingen houden is populair in teams en organisaties die met sociocratie werken. Mensen noemen het ‘complimentjes uitdelen’, want iedereen vertelt waarom hij zijn of haar kandidaat op die stoel ziet zitten en die taak uitoefenen. Er komen alleen positieve argumenten op tafel. Dat maakt de sfeer constructief.

Verrassende kandidaten
Omdat iedereen iemand kan voordragen (inclusief zichzelf!) krijg je vaak niet alleen meer kandidaten voor een functie. Je krijgt ook onverwachte kandidaten. Collega’s die bijvoorbeeld vaak projecten met iemand hebben gedaan, weten dat die persoon goed kan samenwerken; als jij niet in die projecten hebt meegedraaid, weet je dat niet en zou je diegene niet snel kiezen.

Maar jij weet waarschijnlijk weer andere dingen over een andere collega die jij geschikt vindt. Op basis van al die informatie kies je uiteindelijk samen iemand, met consent. Zo is de kans het grootst dat er een geschikte kandidaat op die plek terechtkomt.

‘Je begint heel open’
Leonie van Rheenen heeft zo’n verkiezing nu een paar keer meegemaakt. Ze is gynaecoloog in het OLVG West in Amsterdam. Gynaecologen, verloskundigen en kraamhulpen werken daar samen in een verloskundig samenwerkingsverband (vsv), om de geboortezorg beter en efficiënter te maken. Ze gebruiken sociocratie om de samenwerking goed te laten verlopen.

De eerste verkiezing was 2 jaar geleden. Toen koos het vsv een nieuw bestuur. Vooraf had niemand zich kandidaat gesteld, als iemand dat wilde zou dat pas in de vergadering gebeuren. Maar ook andere leden van het vsv konden dus kandidaten voorstellen.

Van Rheenen zegt daarover: ‘Je begint zo’n sociocratische verkiezing heel open. Dat is een voordeel. We hadden dus veel meer kandidaten om uit te kiezen.’

Verrassende keuze
En wie kwam er uit de bus, na een paar gespreksrondes? De jongste vrouw aan tafel, een verloskundige. ‘Vanuit hiërarchisch perspectief was dat wel grappig’, zegt Leonie van Rheenen. ‘Hadden we de ongeschreven regels gevolgd, dan was het waarschijnlijk iemand anders geworden. Dan hadden leeftijd en medische expertise ook meegewogen.’

Maar over leeftijd en vakinhoud had het team niets opgenomen in de criteria die ze hadden opgesteld voor de functie. Wel hadden ze opgenomen dat de voorzitter moest kunnen managen, motiveren en aansturen.

‘Dat kon deze dame prima’, zegt Van Rheenen. ‘Ze beschikte bovendien over analytisch vermogen. En toen we gedoe kregen in het vsv, had ze allerlei trucjes op zak om dat op te lossen.’

Zo krijg je dat draagvlak
Wat ook hielp, was dat het vsv met consent besloot, en niet op de klassieke democratische manier (dan heb je een meerderheid nodig om iets te kunnen besluiten). Daardoor maakte de beroepsmatige achtergrond van de nieuwe voorzitter niet uit, die van de andere bestuursleden ook niet.

In vsv’s die democratisch beslissen, ligt dat anders. Daar moeten alle beroepsgroepen (verloskundigen, kraamhulpen en gynaecologen) even zwaar vertegenwoordigd zijn in het bestuur. Anders zijn hun belangen niet goed vertegenwoordigd, denken ze. Wie de voorzitter levert, heeft extra overwicht, zo kan dat worden ervaren.

Bij OLVG West was het duidelijk, zegt Leonie van Rheenen: ‘Alle beroepsgroepen hadden consent gegeven, er was geen gebrek aan draagvlak. We konden dus onze keus makkelijk presenteren aan onze achterbannen van verloskundigen, kraamzorg en gynaecologen: zíj is de voorzitter.’

Toen werd Van Rheenen zelf gekozen
Dit voorjaar zwaaide de voorzitter af, ze ging met zwangerschapsverlof en zou niet meer terugkomen. Dus kwam er weer een verkiezing. Net als twee jaar geleden werd Van Rheenens naam op het verkiezingsformuliertje geschreven.

En net als toen dacht ze: o, lastig. Want als gynaecoloog heb ik in medische zaken al vaak het laatste woord. En ook in het ziekenhuis heb ik als specialist een vinger in de pap. Zien mensen in het vsv me dan wel als onpartijdig?

‘Mijn twijfels werden weggenomen’
Aan de andere kant: al die mensen die haar naam op het formuliertje schreven, zagen haar wél als onpartijdig. En dat zeiden ze ook toen ze hun keuze voor haar toelichtten. Dat vond Van Rheenen prettig om te horen. ‘Het nam mijn twijfels weg. En het klopt ook dat ik van veel dingen wel iets weet, en voor veel mensen al een aanspreekpunt ben. Dat is handig in deze functie.’

100% draagvlak
Dus nu is Van Rheenen voorzitter. Haar uitgangspositie is prima. Iedereen heeft consent gegeven aan haar verkiezing, het draagvlak is 100%. ‘Door de sociocratische verkiezing kan ik vanuit een comfortabel gevoel beginnen aan mijn werk als voorzitter.’

Kiezen door complimenten uitdelen

Ook de juiste m/v op de juiste plek zetten door het uitdelen van complimenten? Met de sociocratische verkiezing krijg je dat voor elkaar. In de Introductietraining kun je zo’n verkiezing meemaken, dan ervaar je de rijkdom aan mogelijkheden en het positieve gevoel dat ontstaat tijdens deze verkiezing. Op vrijdag 23 oktober is er weer een Introductietraining (meteen inschrijven kan hier).

Wil je zelf een sociocratische verkiezing organiseren? In onze training Sociocratisch vergaderingen leiden komt uitvoerig aan bod hoe dat in zijn werk gaat, en kun je er volop mee oefenen. Deze training start op woensdag 16 september (hier kun je je meteen inschrijven).